AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI
Abbasqulu Ağa Bakıxanov adına
TARİX İNSTİTUTU
UMUDLU VİDADİ UMUD OĞLU
Tarixçi
Vidadi Umud oğlu Umudlu 1959-cu il fevralın 5-də İmişli rayonunun Otuzikilər kəndində qulluqçu ailəsində anadan olmuşdur.
1976-cı ildə İmişli şəhər 1 saylı orta məktəbini müvəffəqiyyətlə bitirmiş və həmin il Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin tarix fakültəsinə qəbul olunmuşdur. 1980-ci ildə həmin Universitetin tarix fakultəsini bitirmişdir.
1980-1983 illərdə İmişli şəhər 2 saylı tam orta məktəbində tarix və ictimaiyyat müəllimi vəzifəsində çalışmışdır. 1984-cü ildə ailə vəziyyəti ilə əlaqədar olaraq Bakı şəhərinə köçmüşdür. 1984-cü ildə Azərbaycan Neft və Sənaye Universitetinin “Fəlsəfə kafedrası”nda baş laborant, “Azərbaycan tarixi” kafedrasında isə saat hesabı müəllim vəzifəsində çalışmışdır. 1985-1989 illərdə Bakı şəhəri Nizami rayonu mənzil istismarı idarəsində təşkilatçı-müəllim vəzifəsində işləmişdir.
1989-1993-cü illərdə Azərbaycan MEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun qiyabi aspirantı olmuşdur. 1990-cı il yanvarından Azərbaycan MEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun “Azərbaycanın yeni tarixi” şöbəsində işə başlamışdır. 1996-cı ildə “Şimali Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən işğal olunması və müstəmləkəçilik əleyhinə mübarizə“ mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmiş və tarix üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almışdır.
Müəllifin “Şimali Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən işğal olunması və müstəmləkəçilik əleyhinə mübarizə (1801-18128)” adlı monoqrafiyası 2000-ci ildə İstanbulda “Türk dünyası nəşriyyatı”nda, 2004-cü ildə isə Bakıda “Elm” nəşriyyatında çap olunmuşdur.
Umudlu V.U. 2009-cu ildə nəşr olunan “İRƏVAN XANLIĞI. Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi” adlı kitabın müəlliflərindən biridir. Kitab rus, inglis, ərəb, italyan, ispan, rumın dillərində də çap olunmuşdur.
Umudlu V.U. 2012-cu ildə Azərbaycan Respublikasının prezidenti tərəfindən elm sahəsində “Dövlət Mükafatı Laueratı” adına layiq görülmüşdür.
Umudlu V.U. “Şimali Azərbaycanın tarixi məsələləri Türkiyə tarixşünaslığıda” adlı monoqrafiyanı tamamlamaq üzrədir. Hazırda AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunda aparıcı elmi işçi vəzifəsində çalışır. Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosentdir
Müəllifin 50-dən çox elmi əsəri Azərbaycan, Türkiyə və Rusiyanın nüfuzlu nəşrlərində çap olmuşdur.
Müəllifin kitabları:
1.Şimali Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən işğalı və müstəmləkəçilik əleyhinə mübarizə (1801-1828), Bakı, Elm, 2004.
2.İRƏVAN XANLIĞI. Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi, Bakı, 2009, həmmüəllif
3.THE İRAVAN KHANATE. The Russian occupation and the relocation of Armenians to the lands Nort-Azebaijan, Baku, 2010, həmmüəllif
4.ИРЕВАНСКОЕ ХАНСТВО. Российское завоевание и переселение армян на земли Северного Азербайджана, Баку, 2010, həmmüəllif
5.İRƏVAN XANLIĞI. Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi (ərəb dilində). Bakı: Azerbaijan, 2016, həmmüəllif, 600 səh.
6.İRƏVAN XANLIĞI. Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi (italyan dilində). Bakı: Azerbaijan, 2015, həmmüəllif, 614 səh.
7. El kanato de Iravan: La ocupacion de Rusia y la reubicacion de los armenios hacia las tierras al norte de Azerbaiyan. Mexica: 2014 həmmüəllif, 635 səh.
Məqalələri
1.Gəncə xanlığının işğalı, “Elm və həyat” jurnalı, Bakı, 1991
2.Qarabağ xanlığının Rusiyaya ilhaq olunması tarixindən(1801-1806), Azərbaycan tarixi problemlərinin cavan tədqiqatçılarının ikinci respublika elmi konfransının məruzələri, Bakı, 1992
3.Car-Balakən camaatlarının çar Rusiyası tərəfindən işğal olunması haqqında, Azərbaycan tarixi məsələlərinə həsr olunmuş elmi konfransın məruzələri, Bakı, 1992
4.Rus işğalı ərəfəsində İrəvan xanlığının siyasi vəziyyətinə dair, Azərbaycan Elmlər Akademiyası aspirantlarının elmi konfransının materialları, Bakı, 1993
5.Şəki və Şirvan xanlıqlarının Rusiya tərəfindən işğalı, Azərbaycan tarixinin problemləri, məqalələr toplusu, Bakı, 1993
6.Rus işğalı ərəfəsində Şimali Azərbaycanın vəziyyətinə dair, Azərbaycan tarixi problemlərinin cavan tədqiqatçılarının üçüncü respublika elmi konfransının məruzələri, Bakı, 1995
7.Qarabağ xanlığının Rusiyaya ilhaq olunması tarixindən(1801-1822), Azərbaycanda Demokratiyanın İnkişafı Fondunun Kürəkçay müqavilələrinə həsr olunmuş elmi konfransının materialları, Bakı, 1996
8.Yermolov tarafindan Şeki, Şirvan və Karabağ hanlıklarının lağvi tarihinden, Türk Dünyası Tarih dergisi, İstanbul, 1998
9.Kürəkçay müqavilələri tarixindən (H.Həsənovla birlikdə), Kürəkçay-200, Bakı, Elm, 2005
10.Из истории Кюрекчайских договоров (к.и.н. Г.Н.Гасанов, к.и.н. В.У.Умудлу) - Гарабаг: КУРЕКЧАЙ-200, Баку 2005
11.Şuşanın işğalı tarixindən (H.Həsənovla birlikdə), Paritet qəzeti, 7-8 aprel, 2005, №38(777)
12.Kürəkçay müqavilələri Azərbaycan xanlıqlarının süqutunu daha da sürətləndirdi (H.Həsənovla birlikdə), Xalq qəzeti, 2005, 26 may №119
13.1826-1828-ci illər hərbi əməliyyatlarının başlıca xüsusiyyətləri, Türkmənçay-180, Bakı, 2009
14.Azerbeycan Hanlığı Erivan, Türk Dünyası Tarih dergisi, sayı 299, İstanbul, 2011
15.Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde Azerbeycan( XIX-XX yüzyılin başlarında), Türk Dünyası Tarih dergisi, sayı 312, İstanbul, 2012
16.Umummilli lider Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyəti. ARDNŞ və PETKİM-in (Türkiyə) İzmirdə birgə təşkil etdikləri (9-10 may) anım mərasimi, PETKİM A.Ş. Basın bülteni, İzmir, 2013
17Azərbaycan xalqının müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizəsi tarixindən – 1826-cı il üsyanları. ”XIX əsrin əvvəllərində Qafqaz müharibələri və onların nəticələri” adlı beynəlxalq elmi konfransın materialları, AMEA Tarix İnstitutunun elmi əsərləri, Bakı, 2013
18.Şimali Azərbaycanın çar Rusiyası tərəfindən işğalı Türkiyə tarixşünaslığında. Gənc tədqiqatçıların III Beynəlxalq elmi konfransın materialları, Qafqaz Universiteti, Bakı, 2015
19.Ərzurum Konqresindən sonra ermənilərin pozuculuq fəaliyyətinə dair. ”Ermənilərin soyqırım siyasəti bəşəriyyətə qarşı cinayətdir” adlı beynəlxalq elmi konfransın materialları, Sumqayıt Dövlət Universiteti, Sumqayıt, 2015
20.XIX yüzilliyin 90-cı illərində erməni terror təşkilatlarının fəaliyyətinə dair(Türkiyə tarixşünaslığı əsasında).Qafqaz tarixinin aktual məsələləri beynəlxalq konfrans,Gəncə Dövlət Universiteti, Gəncə, 2015
21.Şimali Azərbaycanın Çar Rusiyası tərəfindən işğalından sonra yerli əhalinin Türkiyəyə köçü tarixindən - JOURNAL of QAFQAZ UNİVERSİTY // History, Law And Political Sciences, Bakı: 2015, Number 1, Volume 3, s.15-22
22.Gülistan Antlaşması Arefesinde Azerbaycan Halkının Sömürgeçiliğe Karşı Mücadelesi - YENI TÜRKİYE, Temmuz-Aralık. Ankara: 2015, Yıl 21, Cilt V, sayı 75, s.278-285
23.Görkəmli tarixçimiz Mahmud İsmayılovun əsərlərində çarizmlə mübarizə məsələləri - “Yeni Azərbaycan” qəzeti, 06 fevral 2016-cı il, şənbə, №023 (4666)
24.Birinci dünya müharibəsinin əvvəllərində erməni terrorçularının Azərbaycandakı fəaliyyətinə dair (Türkiyə tarixşünaslığının materialları əsasında) // “Azərbaycan və Şərqi Anadoluda türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımları (1914-1920)”. III Beynəlxalq elmi konfransın materialları, AMEA Tarix İnstitutu Elmi Əsərlər, xüsusi buraxılış, Bakı 2016, s.225-230
25.Türk tarixçisi Cəfər Barlasın “Hicrətdəki Dağıstan” əsərində Azərbaycanlı mühacirlər // “IV international scientific conference of young researchers”. Qafqaz University, s.1691-1692, Bakı 2016
26.Azərbaycandakı 1905-ci il hadisələri Türkiyə tarixşünaslığında. JOURNAL of QAFQAZ UNİVERSİTY // History, Law And Political Sciences, Bakı: 2016 Number 1,Volume 4 s.25-35
27.Ermənilərin 1905-ci ildə Azərbaycanda törətdikləri qırğınlar Türkiyə tarixşünaslığında, “Hərbi And” qəzeti, №04 (673) 28 yanvar 2017; №05 (674) 04 fevral 2017.
28.Birinci dünya müharibəsinin əvvəllərində erməni terrorçularının Azərbaycandakı fəaliyyəti, “Hərbi And” qəzeti, №09 (678) 25 fevral 2017.
29.Türkmənçay müqaviləsindən sonra çarizmin Şimali Azərbaycanda müstəmləkəçilik siyasəti Türkiyə tarixşünaslığında // Bakı Universitetinin XƏBƏRLƏRİ, Humanitar Elmlər Seriyası, Bakı: 2016, sayı 3, s.99-106
30.XIX.Yüzyılın Rus Tarihşinaslığında 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi) Ve Plevne Müdafaası (tezisler) // II. Uluslararası Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa Ve Dönemi Sempozyumu,Tokat: 2017,s.98-99
31.Şimali Azərbaycandakı 1830 il xalq hərəkatı Türkiyə tarixşünslığında // Tarix Və Onun Problemləri lurnalı, Bakı: 2017, sayı 1, s.297-301
32.1905-1906-cı illərdə erməni terrorçularının Azərbaycandakı fəaliyyəti Osmanlı arxiv sənədlərində // Azərbaycan MEA Tarix İnstitutunun “Elmi əsərlər”i, “XX əsrdə türk-müsəlman xalqlarına qarşı soyqırımları” mövzusuna həsr olunmuş IV beynəlxalq elmi konfransın materialları. 22-27 aprel 2017-ci il, Lənkəran şəhəri. Xüsusi buraxılış, 2017, № 64, 65, 66, səh. 137-142
33.Азербайджанские эмигранты в трудах турецких историков // Актуальные Проблемы Гуманитарного Знания в XXI Веке: Состояние и Перспективы Развития к 90-летию #Академика Г.Г. Гамзатова. Материалы Международной научной конференции, Махачкала: 2016, с. 732-736
34.XIX Yüzyılda Kuzey Azerbaycandan Osmanlı İstanbuluna Göçler // V Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu, Tezislər. İstanbul: 2017,
35.Проблемы миграции из Северного Азербайджана в Анатолию в турецкой историографии (вторая половина XIX века) // Образование, наука и культура Кавказа: Традиции и современность. Материалы Международной научной конференции, посвященной 25-летию образования Республики Ингушетия,Maгas: 2017, стр. 276-279
36.Kafkasya’li Mühacirlerin Anadolu’da Yeni Meskenleri (XIX yüzyılın ikinci yarısı –XX yüzyılın başlarinda) // Altay Toplulukları, Yeni Yurt Yerleri Uluslararası Sempozyumu, Tezislər. İstanbul: 2017
37.1828-1829 Yıllar Rus-Türk Müharebesi və Gümüşhane Civarında Savaşlar // I Uluslararası Gümüşhane Sempozyumu, Tezislər. Gümüşhane: 2017
38.Азербайджанские иммигранты в турецкой историографии // Кавказоведение: история и современностъ. Материалы Международной научной конференции, Магас: 2017, стр.507-515
39.Rusdilli Kaynaklarda Prut Savaşı // Uluslararası Lale Devrinde Osmanlı Devleti ve Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Sempozyumu, Nevşehir: 2017, s.135-136
40.XIX. Yüzyılın Rus Tarihşinaslığında 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi) ve Plevne Müdafaası // II. Uluslararasi Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa Ve Dönemi Sempozyumu. Məqalələr. Tokat: 2017, s.432-443
41.1919 Yılında Kuzey Azerbaycan Ve Doğu Anadolu’da Ermeni Mezalimi // Uluslararasi Gaziantep Tarihi Sempozyumu. Milli Mücadele Döneminde Gaziantep. Tezislər. Gaziantep: 2017, s.240-243
42.Erməni komitələrinin terrorçuluq fəaliyyəti Türkiyə tarixşünaslığında (XIX yüzilliyin sonları) // Azərbaycan MEA Tarix İnstitutunun “Elmi əsərlər”i, “XX əsrdə türk-müsəlman xalqlarına qarşı soyqırımları” mövzusuna həsr olunmuş V beynəlxalq elmi konfransın materialları. 25-29 aprel 2018-ci il, Qusar şəhəri. Xüsusi buraxılış, 2018, № 70, 71, 72, səh. 482-485
43.1877-1878. Yıllarında 18.Rus Piyade Alayı’nın Türkiye’ye Yürüyüşü’nden Hatıralar // Osmanlı’dan Cumhuriyet’e HATIRAT Uluslararası Sempozyumu.25-27 Nisan 2018, Kuşadası / Aydın.Özet Kitapçığı, seh.344-346
44.1894 Yilinda Azerbaycanın Areş Kazasından (Gence Vilayeti) Osmanlı Devletine Göçler // 18.Türk Tarih Kongresi, 1-5 Ekim 2018, Türk Tarih Kurumu Ankara, Bildiri Özetleri, s.459-460
45.Rus Dilli Kaynaklarında Prut Savaşı (Qazaxıstandan dosent Şara İbraşeva ilə birgə) // Lale Devri’nde Osmanlı Devleti ve Nevşehir. Ankara: Kasım 2018, s.910-920
46. 1919. Yılında Kuzey Azerbaycan ve Doğu Anadolu’da Ermeni Mezalimi // TARİHTEN GÜNÜMÜZE AYINTAB – GAZİANTEP Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları - Uluslararası Gaziantep Tarihi Sempozyumu Milli Mücadele Döneminde Gaziantep Bildiri Metinleri Kitabı , ANKARA: 2018, s.441-460
49. Kuzey Azerbaycanın çar Rusyası tarafindan işğali ve sömürgeçilige karşı mücadele (1801-1826), Aktaran C.Yavan, Türk Dünyası Araşdırmaları sayı, 124, İstanbul, 2000, s.55-76
50. 1806-1813 yılları arasında halkın sömürgeçilige karşı mücadelesi – Gülistan anlaşması. Aktaran C.Yavan, Türk Dünyası Araştırmaları, sayı 127, İstanbul, 2000, s.115-128
51. Rusya ile İranın yapmış olduğu iki müharibe arasındakı devirde halkın sömürgeçilige karşı mücadilesi, Aktaran C.Yavan, Türk Dünyası Araştırmaları, sayı 128, İstanbul, 2000, s.151-162
55.Irəvan xanlığının çar Rusiyası tərəfindən işğalı Türkiyə tarixşünaslığında // Tarix, İnsan və Cəmiyyət. Elmi-nəzəri və elmi-metodik jurnai, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti. 2021, №1 (31), səh.100–108.
56.Difai” partiyasının qurulması Türkiyə tarixşünaslığında // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Sosial Elmlər jurnalı (ISSN: 2710-0820), 2021, №1, s.112-117.
58.“Baki Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti”nin Qars əhalisinə köməyi tarixindən (Betul Aslanin əsəri əsasinda) // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası akademik Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu Şərq Araşdırmaları elmi-nəzəri jurnalı, 2021, №3, s.102-108.
59.Türkmənçay müqaviləsi Türkiyə tarixşünasliğinda // Pedaqoji Universitetin Xəbərləri. Humanitar, ictimai və pedaqoji-psixoloji elmlər seriyası (ISSN: 2520-2014), 2021, C.69, №2, səh.139-146.
66.Cavad xanın Rusiya işğalına qarşı mübarizəsi Türkiyə tarixşünaslığında (XIX əsrin əvvəli) // Bakı Universitetinin XƏBƏRLƏRI, Humanitar Elmlər Seriyası, №1, 2021, Bakı: 2021.səh.103-109