TARİX İNSTİTUTU

Ramil Yüzəhməd oğlu Niftəliyev 1967-cı ilin mayın 16-da Qusar rayonunun Piral kəndində anadan olmuşdur. Orta təhsilini həmin kənddə almışdır. R.Y. Niftəliyev 1991-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirmişdir. 1991-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun əyani aspiranturasına daxil olmuşdur.

1999-cu ilin yanvar ayının 27-də AMEA-nın müxbir üzvü M.Ə. İsmayılovun elmi rəhbərlik etdiyi “XIX əsrin II yarısında Azərbaycan kəndlilərinin azadlıq hərəkatı” mövzusunda dissertasiya uğurla müdafiə etmiş və həmin ilin oktyabr ayının 15-də tarix elmləri namizədi elmi dərəcəsi almışdır. Bu dissertasiyada Vətən tarix elmində ilk dəfə olaraq XIX əsrin ikinci yarısında Şimali Azərbaycan kəndlilərinin azadlıq hərəkatı araşdırılmış, mənbələr və elmi ədəbiyyat əsasında onun başlanma səbəbləri, gedişatı və nəticələri tədqiq edilmişdir.

R.Y. Niftəliyevin A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun 13.07.05 tarixli 06 saylı iclasının qərarı ilə çapa məsləhət görülən “XIX əsrin ikinci yarısında Şimali Azərbaycan kəndlilərinin azadlıq hərəkatı” adlı monoqrafiyası 2006-ci ildə nəşr edilmişdir.

R.Y. Niftəliyev respublika və beynəlxalq miqyaslı bir sıra elmi toplantılar­da məruzələrlə çıxış etmişdir. Elmi məqalələri müxtəlif nəşrlərdə, o cümlədən A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun “Əsərləri”ndə,  “Tarix və onun problemləri” elmi toplusunda AMEA-nın “Aзербайджан и азербайджанцы”, “Hərbi bilik”, “Discovery Azerbaijan”, “Azərbaycan xalçaları” və digər jurnallarında çap olunmuşdur.

R.Y. Niftəliyev “Azərbaycan tarixi ilk mənbələrdə” adlı layihə proqramına əsasən, Tarix İnstitutunun nəşr etdirdiyi sənədlər toplularının hazırlanmasında yaxından iştirak etmişdir. O, Rusiya Federasiyasının Sankt-Peterburq şəhərindəki Rusiya Dövlət Hərbi Dəniz Donanması Arxivindən və Rusiya Dövlət Tarix Arxivindən gətirilərək tərtib olunmuş arxiv sənədləri  toplularının həmmüəllifidir.

Tarix üzrə fəlsəfə doktoru Ramil Yüzəhməd oğlu Niftəliyev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Humanitar və İctimai Elmlər Bölməsinin 20 aprel 2015-cü il 035§5 saylı əmri ilə A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitu­tu­nun “Azər­baycanın yeni tarixi” şöbəsinə aparıcı elmi işçi vəzifəsinə təs­diq edil­mişdir. Ona 2017-cı ildə dosent elmi adı verilmişdir.

Hal-hazırda Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun “Azərbaycanın yeni tarixi” şöbəsində çalışır.

Elmi əsərləri:

Kitablar

1. XIX əsrin II yarısında Azərbaycan kəndlilərinin azadlıq hərəkatı. Tarix elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim olunmuş dissertasiyanın avtopeferatı. Bakı: 1999. – 24 s
2. XIX əsrin ikinci yarısında Şimali Azərbaycan kəndlilərinin azadlıq hərəkatı. Bakı, «ADPU» nəşriyyatı, 2006, 140 s.
3. Qubadlı: Qədim Azərbaycan torpağı Zəngəsurun qapısı. Bakı: Turxan, 2013 /həmmüəllif/
4. Губадлы: Ворота древней Азербайджанской земли Зангазура. Баку: Турхан, 2013  /həmmüəllif/
5. Gubadly: The ancient Azerbaijan land Zangazurs gateway. Baku: Turkhan, 2013 /həmmüəllif/

Məqalələri:

1. Azərbaycanda qaçaq hərəkatının yüksəlişi // Azərbaycan EA aspi­rant­larının elmi konfransının materialları, Bakı, 1994, s.115-116.
2. İslahatdan sonrakı dövrdə Azərbaycanda müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizə // Depozitə qoyulmuş elmi işlər: Rüblük biblioqrafik göstərici, Bakı, 1995, №1, s.9, №26.
3. 1877-ci ildə Şəki qəzasında və Zaqatala dairəsində kəndli üsyanları // Azərbaycan EA aspirantlarının elmi konfransının materialları, Bakı, 1995, s.111-112.
4. Quba qəzasında 1877-ci il kəndli üsyanı // Depozitə qoyulmuş elmi işlər: Rüblük biblioqrafik göstərici, Bakı, 1996, №12,6.12, №41.
5. XIX əsrin 50-60-cı illərində Azərbaycanda aqrar islahatlar // Azər­bay­jan tarixi, arxeoloqiyası və etnoqrafiyası problemlərinə dair, Bakı, 1997, s.78-89.
6. Car-Balakən (Zaqatala) dairəsində Daniyal bəyin çıxışları // Eko­lo­qiya, fəlsəfə, mədəniyyət (12-ci buraxılış), Bakı, 1997, s.57-58.
7. 1877-ci il Qusar hadisələri // Tarix və onun problemləri, Bakı, 1997, s.50-53.
8. Хронологические и географические рамки Кавказских выступлений их начало и завершения // Кавказская война: спорные вопросы и новые подходы. Тезисы докладов международной научной конференции, Махачкала, 1998, с.36-38.
9. Minlərlə Azərbaycan sənətkarı Osmanlı imperiyasına əsir aparılıb // Ekspress» qəzeti, 5 mart, 1999, s.25.
10. 1877-ci il Quba üsyanı Azərbaycanın milli azadlıq hərəkatında mühüm mərhələdir // «Qusar – КцIap» qəzeti, 1 oktyabr-1999 və 15 oktyabr- 1999.
11. Qafqaz müharibələri (xronoloji, coğrafi hüdudları, nəticələri və ibrət dərsləri) // «Hərbi bilik» jurnalı, Bakı, 2000, №6, s.84-87. /X.Qasımov/.
12. Rus işğalı dövründə Qarabağda demoqrafik dəyişikliklər // Qarabağ dünən, bu gün, sabah. I Ümumrespublika elmi-əməli konfransının tezisləri, Bakı—«Şuşa», 2002, s.147-149.
13. Qarabağ problemi: İmperiya siyasəti və Azərbaycanın tarixi gerçəklikləri // Qarabağ dünən, bu gün, sabah. III Ümumrespublika elmi-əməli konfransının materialları. Bakı, Şuşa, 2004, s.286-291. /X.Qasımov/.
14. Azərbaycan və Dağıstan xalqlarının Rusiya işğalına qarşı mübarizəsi tarixindən (1818-1820-ci illər) // Şah İsmayıl Xətai. Elmi-praktik konfransının materialları. Bakı, 2006, s. 27-31.
15. Şimali Azərbaycanın Rusiya tərəfindən istilasının gedişində müstəm­ləkə­çiliyə qarşı xalq-azadlıq hərəkatı // Şah İsmayıl Xətai. V Ümumrespublika elmi-praktiki konfransının materialları. Bakı, 2007, s.  34-44.
16. Şamil hərəkatında azərbaycanlıların iştirakına dair // Şah  İsmayıl Xətai. IX Ümumrespublika elmi-praktiki konfransının materialları. Bakı, 2008, s. 72-75.
17. Губинское восстание в Азербайджане 1837 года // Борьба народов Северо-восточного Кавказа 20-50 гг. XIX в.: Спорные вопросы и новые дискуссии. Материалы Международной научно-практической конференции 18 июня 2009 г. Дербент 2009, с. 237-243. 
18. Dərbənddə beynəlxalq elmi konfrans // Elm. – 2009. – №21 – 22. s. 11. /X. Qasımov, D. Əzimli/
19. Губинское восстание 1837 года в Северном Азербайджане и народно-освободительное движение народов Кавказа // Россия и Кавказ: Международная научная конференция, 22 октября 2009 года. Махачкала: Издательство «Наука ДНЦ», 2010, (800 с.), с. 214-219.
20. Место и роль восстания Шейхали-хана Губинского в истории борьбы кавказских народов против русского завоевания // Актуальные проблемы истории Кавказа. Материалы международной конференции, посвященной 100-летию со дня рождения профессора Р.М.Магомедова (Махачкала, 14-15 апреля 2010). Махачкала, Издательство ДГУ, 2010, с. 248-249.
21. Qubalı Şeyxəli xanın Rusiya təcavüzünə qarşı mübarizəsi (1809-1811-ci illər) // AMEA Tarix İnstitutunun elmi əsərləri, 33-cü cild, Bakı: 2010. s. 281-292.
22. Политика объединения Азербайджана Фатали-хана Губинского // Азербайджан и азербайджанцы. № 1-2, т. 109-110. Баку, 2011, с. 129-132.
23. Положение мусульманского духовенства Северного Азербайджана и привлечение его в систему российского государственно-админис­тра­тивного управления (30-60-е годы XIX века) // Исламская цивилизация и современный мир. Международная научно-практическая конференция. Махачкала, 13-14 октября 2011 г., Махачкала, Издательство ДГУ, 2012, с. 168-170.  
24. Mahaçqalada keçirilmiş beynəlxalq elmi-təcrübi konfransda // Elm. – 2011, 17 noyabr.  – s. 14. /X. Qasımov, D. Əzimli/
25. XIX əsrin sonu — XX əsrin əvvəllərində Şimali Azərbaycanda çarizmin aqrar islahatlarına dair // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tarix İnstutunun əsərləri. “Azərbaycan Respublikası Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisidir” mövzusunda beynəlxalq elmi konfransın materialları. Xüsusi buraxılış. 38/2011. (Bakı, 28-30 sentyabr 2011). s. 98-103
26.  Антиколониальные выступления в Северном Азербайджане (конец 30-х-50-е годы XIX века) // Дагестан в истории Кавказа и России. Материалы международной научно-практической конференции. Махачкала, 25 ноября 2011 г. с.253-260
27. Надир-шах Афшар и Дагестан // Кавказ и Ближний Восток: от Каспийского похода  Петра I распада державы Надир-шаха. Материалы международной научной конференции, проведенной в рамках «Года Российской истории». 25 мая 2012 года, г. Махачкала. Махачкала 2012, с. 212-219.
28. Tanınmış Rusiya şərqşünası A.P.Berje // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasl akad. Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu. Azərbaycan Şərqşünaslıq elminin inkişaf yolları. Akademik Vasim Məmmədəliyevun anadan olmasının 70 illiyinə həsr olunmuş Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları. Bakı, 27-28 iyun 2013-cü il, s. 663-667
29. Русско-турецкая война и восстания 1877 г. в Северном Азербайджане и в Дагестане// Роль России в исторических судьбах народов Кавказа. Материалы Международной научной конференции (26-27 февраля 2013 г. Махачкала). — Махачкала: АЛЕФ, 2013. -300 с.,  с. 259-266.
30. О втором походе российских войск в Джаро-Белокан // Интеграция народов Кавказа и Россия. Материалы международной научно-практической конференции. К 200-летию Гюлистанского договора 1813 г. г. Махачкала, 15 мая 2013 г. – Махачкала: АЛЕФ, 2013, с. 261-266.
31. Кавказская политика Надир-шаха Афшара // Единение народов Дагестана в борьбе против иноземных завоевателей (Материалы Международной научной конференции, посвященной 270-летию разгрома Надир-шаха в Дагестане). Махачкала, 2013, с. 289-295.
32. Şeyx Cüneyd türbəsinin kitabəsi haqqında // “Qusar” qəzeti, 10 aprel 2013-cü il
33. Ağıllı, cəsur, xalq tərəfindən dəstəklənən Şeyxəli xan // “Qusar” qəzeti, 29 noyabr 2013-cü il
34. Ağıllı, cəsur, xalq tərəfindən dəstəklənən Şeyxəli xan // “Qusar” qəzeti, 15 yanvar 2014-cü il
35. Ağıldan bəla // DISCOVERY AZERBAIJAN. Elmi-kütləvi turizm jurnalı. №20, sentyabr-oktyabr 2014, s. 48-53. /H. Həsənov/
36. Sonuncu Rusiya-Osmanlı müharibəsinin Qafqazın ictimai-siyasi durumuna təsiri-xalq üsyanları // Ermənilərin soyqırımı siyasəti bəşəriyyətə qarşı cinayətdir. Beynəlxalq elmi konfransın materialları. Sumqayıt Dövlət Universiteti, 21-22 aprel. Sumqayıt, 2015, s. 103-105.
37. Yelizavetpol Mixaylov sənət məktəbinin fəaliyyətinə dair // Qafqaz tarixinin akrual məsələləri. Beynəlxalq konfrans. 15-16 oktyabr 2015-ci il. II hissə, Gəncə, 2015. s. 133-136.
38. Семейные отношения у лезгин Северного Азербайджана (конец XIX-начало XX вв.) // Семя в традиционном и современном обществе: проблемы адаптации. Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической конференции. Краснодар, КубГАУ, 2015, с. 226-233.
39. Nuxa şəhəri ipək sənayesi fəhlələrinin üsyanları haqqında (1912-1916-cı illər) // Tarix və onun problemləri. Nəzəri, elmi, metodik jurnal. 2 cild, Bakı, 2015, s. 129-136.
40. Из истории зорхана в Азербайджане  // Ингушетия в контакте научных проблем и перспектив изучения Кавказа (К 90-летию Ингушского научно-исследовательского института). Материалы Международной научной конференции. г. Магас, 14-16 ноября 2016 г. Магас, 2016, c.201-205.
41. Губинское восстание как важное звено освободительной борьбы народов Кавказа. // журнал АЛАМ, декабрь 2016, №2, с. 89-92
42. Видный азербайджанский востоковед, патриарх русской ориенталистики // «Актуальные проблемы гуманитарного знания в XXI веке: Состояние и перспективы развития. К 90-летию академика Г.Г. Гамзатова». Материалы Международной научной конференции (Махачкала, 5-6 мая 2016 г.)  Махачкала, Алеф, 2016. с. 688-694. /X. Qasımov/
43. XX əsrin əvvəllərində Şimali Azərbaycanda içməli su mənbələrinin axtarışı tarixindən: Şollar // Şollar-Bakı su qurğuları kompleksinin 100 illiyinə həsr olunmuş “Su ehtiyatları, hidrotexniki qurğular və ətraf mühit” mövzusunda beynəlxalq elmi-praktiki konfransın materialları. I hissə. 15-16 mart 2017-ci il, Bakı şəhəri, Azərbaycan. Bakı: 2017, s. 36-45
44. О состоянии хлопководства в Северном Азербайджане в конце XIX столетия // Четвертые Всероссийские (с международным участием) историко-этнографические чтения, посвященные памяти профессора Магомедова Расула Магомедовича. Сборник статей.  Махачкала,  2017, с. 191-195.
45. R.N. İvanov Azərbaycan və Dağıstan tarixinin tədqiqatçısı kimi // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Sovet İttifaqı qəhrəmanı Ziya Musa oğlu Bünyadovun xatirəsinə həsr olunmuş “Müasir şərqşünaslığın aktual problemləri” (Ziya Bünyadov qiraətləri) mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans (16-17 oktyabr 2017-ci il, Bakı), Bakı, 2017, s. 124-125.
46. О законе от 1 мая 1900 г., способствовавшем проведению аграрной политики русского царизма на Кавказе // Образование, наука и культура Кавказа: традиции и современность. Материалы Международной научной конференции, посвященной 25-летию образования Республики Ингушетия. Назрань: ООО «Кеп», 2017, 312 с., с. 245-248.
47. Şolların su mənbələri haqqında // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun əsərləri. Xüsusi buraxılış. Şollar-Bakı-100, 62-ci cild, Bakı, 2017, s. 89-104.
48. Несколько слов о самоотверженном ученом // Материалы Международной научной конференции «Кавказоведение: история и современность», посвященной 80-летию И.А. Дахкильгова. Магас: Назрань ООО «КЕП», 2017, 672 с., с. 450-458.
49.  “Qafqaz Kustar Komitəsinin tarixindən” // “Azərbaycan xalçaları” elmi-publisistik jurnal, c. 8, №25, 2018. – s. 82-89. / H. Həsənov/
50.  О проекте «Особое предположения по Закавказскому краю» // Государства и права народов Кавказа: становление, развитие, современное состояние. Материалы Международной научно-практической конференции. Махачкала, 14-15 декабря 2018 г. Сборник научных статей. – Махачкала, 2019, 248 с.,  с. 168-178.
51. Сущность императорского рескрипта от 6 декабря 1846 г., претворённого в жизнь в северном Азербайджане // Программа Шестых Всероссийских чтений, посвященных памяти профессора Магомедова Расула Магомедовича 11-12 апреля 2019 г., Махачкала – 2019, с. 5.
52. Qurani-kərimin” Azərbaycan dilinə tərcümə edilməsində H.Z. Tağıyevin rolu // “İslam sivilizasiyasi Qafqazda” mövzusunda İkinci Beynəlxalq Simpozium, 2019.
53. Rusiya – Əfşar diplomatik münasibətləri tarixindən // “Nadir şah Əfşar: tarixin gedişini dəyişdirən dahi sərkərdə” mövzusunda Beynəlxalq konfrans. /X. Qasımov/
54. Нифталиев Р.Ю. Гаджи Зейналабдин Тагиев и Гасан-Эфенди
    Алкадари. // Дагестан в XX – начале XXI века: проблемы социально-
    экономической и культурной модернизации // Материалы международной
    научно-практической конференции, посвященной 100-летию образования
    ДАССР, 90-летию открытия ДГУ и 60-летию освоения космоса. – Кизляр:
    ДГУ, Махачкала: АЛЕФ, 2021. – С. 67-70
55. Нифталиев Р.Ю. О роли П.А. Ладинского в подготовке аграрных
    реформ на Кавказе // Материалы международной научно-практической
    конференции «Магас: древний и современнный». Сборник статей. Ростов-на-
    Дону: Южный издательский дом, 2021. – С. 156-163
56. Нифталиев Р. Ю., Алиева Э. К. О маренаводстве в Дербенте в первой
    половине XIX века // 250 лет единения Ингушетии с Россией: время,
    события, люди // Сборник научных статей по материалам международной
    научно-практической конференции. Магас, 3-6 июня 2020 г. – Назрань: ООО
    «Кеп», 2020. – C.159-162
57. Нифталиев Р. Ю., Алиев Э. С. О динамике численности населения и
    социальной структуре города Дербент (первая половина ХIХ века) // 250 лет
    единения Ингушетии с Россией: время, события, люди // Сборник научных
    статей по материалам международной научно-практической конференции.
    Магас, 3-6 июня 2020 г. – Назрань: ООО «Кеп», 2020. – C. 162-165
58. Нифталиев Р. Ю. Г.З. Тагиев и его благотворительная деятельность в
    Дагестане // 250 лет единения Ингушетии с Россией: время, события, люди //
    Сборник научных статей по материалам международной научно-
    практической конференции. Магас, 3-6 июня 2020 г. – Назрань: ООО «Кеп»,
    2020. – C. 117-120
59. Нифталиев Р.Ю., Гасанов Г.Н. О благотворительной
    деятельности азербайджанских предпринимателей на Северном
    Кавказе // Диалог культур в глобализирующемся мире // Материалы
    международной научно-практической конференции – Кизляр: ДГУ,
    Махачкала: АЛЕФ, 2020. – C. 28-34
60. Нифталиев Р.Ю. Из истории развитие хлопководства в Северном
    Азербайджане в начале xx столетия // Седьмые Всероссийские историко-
    этнографические чтения, посвященные памяти профессора Магомедова
    Расула Магомедовича. Сб. статей. – Махачкала: Издательство ДГУ, 2020. – C.
    183-189

61. Нифталиев Р.Ю. Гаджи Зейналабдин Тагиев и Гасан-Эфенди
    Алкадари // Дагестан в XX – начале XXI века: проблемы социально-
    экономической и культурной модернизации // Материалы международной
    научно-практической конференции, посвященной 100-летию образования

    ДАССР, 90-летию открытия ДГУ и 60-летию освоения космоса. – Кизляр:
    ДГУ, Махачкала: АЛЕФ, 2021. – С. 67-70

62.  

    Нифталиев Р.Ю. О роли П.А. Ладинского в подготовке аграрных
    реформ на Кавказе // Материалы международной научно-практической
    конференции «Магас: древний и современнный». Сборник статей. Ростов-на-
    Дону: Южный издательский дом, 2021. – С. 156-163