Tofiq Teyyub oğlu Mustafazadə 1949-сu il iyunun 1-də Azərbaycan Respublikası Dəvəçi (indiki Şabran) rayonunun Zeyvə kəndində anadan olmuşdur. O, 1966-cı ildə orta məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) tarix fakültəsinə daxil olmuş, təhsil illərində əla qiymətlər aldığına görə o, K.Marks adına təqaüdə layiq görülmüşdür. 1971-ci ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.

Tofiq Mustafazadə 1971-1974-cü illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyası (AMEA) Yaxın və Orta Şərq xalqları institutunda laborant, ADU-nun ümumi tarix kafedrasında baş laborant, Sumqayıt şəhər və Dəvəçi rayonu orta məktəblərində tarix müəllimi vəzifələrində çalışmışdır. 1975-1977-ci illərdə Azərbaycan EA Tarix İnstitutunun əyani aspiranturasında təhsil almış, 16 dekabr, 1977-ci ildən həmin İnstitutun “Azərbaycanın Rusiya və Qafqaz xalqları ilə əlaqələri tarixi” şöbəsinə (sonralar “Azərbaycanın qonşu xalqlarla əlaqələri və xanlıqlar dövrü tarixi”) kiçik elmi işçi vəzifəsinə işə qəbul olunmuşdur. Tofiq Mustafazadə 1 iyul, 1986-cı ildən böyük elmi işçi, 1 fevral, 1993-cü ildən aparıcı elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır. O, 16 noyabr 1996-cı ildən 2011-ci il yanvarın sonunadək adı çəkilən şöbənin müdiri vəzifəsində işləmiş, 2011-ci il yanvarın 24-dən isə yeni yaradılmış “Ümumi tarix” şöbəsinə müdir təyin edimiş və 8 yanvar 2019-cu ilə kimi bu vəzifədə çalışmışdır. Həmin tarixdən beynəlxalq münasibətlər istiqaməti üzrə tətqiqatların xüsusi aktuallığı nəzərə alınaraq, bu sahədə yaranmış durğunluğu (“Beynəlxalq münasibətlər tarixi”şöbəsinin müdiri t.e.d.,prof. H.C.Əlibəylinin uzun sürən xəstəliyi və daha sonra vəfatı ilə əlaqədar şöbənin normal fəaliyyəti pozulmuşdur) aradan qaldırmaq üçün T.Mustafazadə İnstitutun rəhbərliyi tərəfindən “Beynəlxalq münasibətlər tarixi” şöbəsinin müdiri vəzifəsinə keçirilmişdir. Tofiq Mustafazadə 1980-ci il iyunun 16-da Vətən tarixi ixtisası üzrə "XVIII əsrin birinci yarısında Azərbaycanda Rusiyaya meylin güclənməsi" mövzusunda namizədlik dissertasiyası (tarix üzrə fəlsəfə doktoru), 1992-ci il iyun ayının 30-da isə "Azərbaycan 1722-1735-ci illərdə və Xəzəryanı regionda rus-türk münasibətləri" mövzusunda isə doktorluq dissertasiyaları müdafiə etmişdir. O, 8 yanvar 1999-cu ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə professor elmi adına layiq görülmüşdür. T.T.Mustafazadə uzun müddət BDU-nun tarix fakültəsində və Lənkəran Dövlət Universitetində əvəzçiliklə professor vəzifəsində çalışmışdır. 2012-ci il 25 mayda Azərbaycan Respublikasının elm sahəsində Dövlət Mükafatının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə ona Dövlət mükafatı verilmişdir. 2015-ci il 3 noyabr tarixində isə “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülmüşdür.

Elmi-tədqiqat fəaliyyəti

Professor T.T.Mustafazadənin indiyədək 220-dən çox elmi əsəri (o сümlədən 50-dən çoxu xariсdə) və metodik vəsaiti çap olunmuşdur. Onun elmi-tədqiqat fəaliyyəti çoxşaxəlidir.

Azərbaycanın Rusiya və Osmanlı dövlətləri ilə münasibətləri istiqamətləri

• 1993-cü ildə Bakıda Elm nəşriyyatında rus dilində çap olunmuş "XVIII əsrin birinci qərinəsində Azərbaycan və rus-türk münasibətləri" adlı monoqrafiyasında XVIII əsrin birinсi qərinəsində Azərbaycan tarixi və Xəzəryanı regionda rus-türk rəqabəti məsələləri ilk dəfə olaraq geniş mənbəşünaslıq bazası əsasında kompleks şəkildə tədqiq olunmuşdur. Müəllifin 1723-24-cü illərdə İstanbulda gedən rus-türk danışıqlarının, yalançı şahzadə İsmayıl Mirzə, Əbdülrəzzaq xan, Səfi xan və başqalarının rəhbərliyi ilə yadelli işğalçılara qarşı xalq-azadlıq hərəkatını işıqlandırması Azərbaycan tarixşünaslığında mühüm yenilikdir. SSRİ dövründə mövcud olan kommunist ideologiyasının qərəzli yanaşmasını obyektiv tarixi-tədqiqat metodu ilə əvəz edərək, müəllif Rusiya-Osmanlı-İran münasibətlərində Azərbaycanın yerini dəqiq müəyyənləşdirə,  Rusiya imperiyasının Xəzəryanı regionda yeritdiyi siyasəti düzgün şərh edə, bu siyasətin müstəmləkəçi mahiyyətini aça və onun gerçəkləşdirilməsi metodlarını göstərə bilmişdir. Monoqrafiyada həmçinin ilk dəfə olaraq rus hökümətinin Xəzəryanı torpaqları xristianlarla məskunlaşdırmaq сəhdləri, Rusiyanın bu regionda ekspansiyası üçün ilkin zəmin yaratmaqdan ötrü rus diplomatiyasının İran və Türkiyənin maraqlarını toqquşdurmağa yönəlmiş fitnələri ətraflı surətdə əksini tapmışdır. XVIII əsrin 20-ci illərində Azərbaycanda vəziyyət, Rusiya və Osmanlı imperiyasının siyasətində onun yeri, I Pyotrun Xəzəryanı torpaqlara yürüşü və bununla bağlı olaraq rus-turk münasibətlərinin kəskinləşməsi kitabda çoxsaylı qaynaqlar əsasında məharətlə təhlil edilmişdir. Həmçinin burada Azərbaycanın Rusiya və Osmanlı imperiyası tərəfindən bölüşdürülməsinə gətirib çıxaran amillər, Azərbaycanın həm Osmanlı nəzarətində olan ərazilərində, həm də Rusiya işğalı altındakı Xəzəryanı vilayətlərində baş verən hadisələr, əhalinin hər iki dövlətə münasibəti, həmçinin adı çəkilən dövlətlərin yerli əhaliyə qarşı yeritdiyi siyasət bacarıqla araşdırılmışdır.
• 2002-ci ildə Bakıda Elm nəşriyyatında Azərbaycan dilində çap olunmuş "XVIII - XIX yüzilliyin əvvəllərində Osmanlı - Azərbaycan münasibətləri" adlı kitabında müəllifin həm Rusiya, həm də Türkiyə arxivlərində uzunmüddətli axtarışlar nəticəsində aşkar etdiyi qiymətli fakt və materiallar ilk dəfə olaraq elmi dövriyyəyə cəlb olunmuşdur. Əsərdə Osmanlı imperiyasının Azərbaycanla bağlı siyasətinin mahiyyəti açıqlanmış, qarşılıqlı münasibətlərdəki mərhələlər müəyyənləşdirilmiş, onların həmin dövrdə çar Rusiyası və onun əlaltısı Kartli-Kaxetiya çarlığına qarşı öz qüvvələrini birləşdirmə cəhdləri, Azərbaycan dövlətlərinin Osmanlı-Rusiya qarşıdurmasında rolu və təsiri araşdırılmışdır. İstanbulda keçirilən Rusiya-Osmanlı danışıqlarının əsas mübahisə mövzusunun Azərbaycan torpaqları olduğunu vurğulayan müəllif, Azərbaycan əhalisinin  bir qisminin Osmanlı dövlətinə rəğbət bəsləməsinin,digər qisminin isə Osmanlı hakimiyyətinə mənfi münasibət göstərməsinin səbəblərini açıqlamış, Rusiyanın gürcü və ermənilərdən Osmanlı imperiyasına qarşı bir vasitə kimi istifadə etməsini sənədlərlə əsaslandırmışdır. Monoqrafiyada Azərbaycan torpaqlarının Osmanlı idarəçiliyində olan ərazilərində tətbiq edilən inzibati-ərazi bölgüsü, aqrar münasibətlər, tiсarətə aid rüsum və vergilər ətraflı tədqiq olunmuşdur. Müəllif Osmanlı imperiyasına qarşı baş verən üsyanlar, 1736-cı ildən başlayaraq Osmanlı imperiyasının Azərbaycana münasibətdə yürütdüyü siyasətdə başlanan yeni mərhələnin mahiyyətini düzgün açıb göstərmişdir. Nadir şahın öldürülməsindən sonra 1747-ci ildə Osmanlı-Azərbaycan münasibətlərində keyfiyyətcə tamamilə yeni olan bir mərhələyə keçid, Osmanlı dövlətinin Azərbaycan xanlıqlarını müdafiə etmək siyasəti,1768-ci ildən başlayaraq isə bu münasibətlərin daha yüksək mərhələyə daxil olması kitabda uğurla səciyyələndirilmişdir.
• 2011-ci ildə Bakıda Şərq-Qərb nəşriyyatında Azərbaycan dilində çap olunmuş "XVIII əsrin ikinci yarısı - XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycan-Rusiya münasibətləri" adlı əsərdə XVIII əsrin ikinci yarısı – XIX əsrin əvvəllərində mövcud olmuş müstəqil Azərbaycan dövlətlərinin - xanlıqların, o zaman, həm də müasir dövrdə ölkəmizin ən güclü qon-şusu olan Rusiya ilə münasibətləri ətraflı və dərindən tədqiq edilir. Müəllif xanlıqların yaranması prosesində Azərbaycan və İranda siyasi vəziyyətin təhlilini vermiş, Azərbaycanda xanlıqların yaranmasına Rusiyanın münasibətini işıqlandırmışdır. Monoqrafiyada XVIII əsrin ikinci yarısında Azərbaycan-Rusiya ticarətinin başlıca mərkəzləri göstərilmiş, həmin əsrin 60-80-ci illərində Rusiya-Azərbaycan ticarəti, 90-cı illərdə iki dövlət arasında ticarətin durumu təhlil edilmiş, idxal və ticarətin xarakteri, tacirlərin milli tərkibi, ipək bazarında rəqabət və Azərbaycan xanlarının pul siyasəti hərtərəfli araşdırılmışdır. Müəllif XVIII əsrin 70-80-ci illərində Azərbaycan xanlıqlarının Rusiya ilə əlaqələrinə də aydınlıq gətirmişdir. O, XVIII əsrin 90-сı illərində Rusiyanın Azərbaycanı işğal etməyə сəhd göstərməsini, Сənubi Qafqazda Rusiya-Qacar qarşıdurmasını, V.Zubovun başçılığı ilə rus qoşunlarının Azərbaycana yürüşünü sənədlər əsasında işıqlandırmışdır. XVIII əsrin sonu - XIX əsrın ilk onilliklərində Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin səciyyəvi xüsusiyyətləri, Şimali Azərbaycanın Rusiya tərəfindən işğalının başlanması ətraflı və dolğun şəkildə kitabda öz əksini tapmışdır. Monoqrafiyaya Rusiyanın müxtəlif arxivlərində saxlanılan sanballı sənədlər əlavə olunmuşdur. Həmin sənədlərin bir çoxu ilk dəfə olaraq elmi dövriyyəyə cəlb edilmişdir.

Azərbaycan xanlıqlarının tarixinin tədqiqi

• Onun  2005-ci ildə Bakıda Elm nəşriyyatında çapdan çıxmış "Quba xanlığı" adlı kitabı XVIII əsrin ikinci yarısı – XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda mövcud olmuş xırda feodal dövlətlərindən birinin - Azərbaycan xanlıqları sistemində çox mühüm mövqeyə malik olan Quba xanlığının tarixinə həsr olunmuşdur. Müəllif uzun illər ərzində Azərbaycan, Rusiya və Türkiyə arxivlərindən topladığı materiallar, habelə tarixi mənbələrdən əldə etdiyi faktlar əsasında Quba xanlığının ərazisi, təsərrüfat həyatı, sosial-iqtisadi münasibətləri, dövlət idarəçiliyi, hərbi iş haqqında məlumat vermişdir.Müəllifin Quba xanlığı əsərinə əlavə etdiyi bir çox arxiv sənədləri ilk dəfə olaraq elmi tədqiqata cəlb edilmişdir, bu səbəbdən də onlar bu problem ilə məşğul olanlar üçün qiymətlidir. Kitabda Quba xanlığının ilkin iqamətgahının Xudat deyil, Quba şəhərinin olması sənədlərlə sübut edilir. Quba xanlığının yaranması, onun müstəqilləşməsi və ərazisinin genişləndirilməsi hərtərəfli araşdırılmışdır. Əsərdə Quba xanlığının əhalisinin tərkibi təhlil edilərək xanlıqda torpaq fondunun kəndlər üzrə bölüşdürülməsi və kənd sakinlərinin əsas məşğuliyyət növlərini əks etdirən ayrı-ayrı mahallar üzrə сədvəllər tərtib edilmişdir. Qubalı Fətəli xanın siyasi fəaliyyəti və xarici siyasəti dərindən təhlil olunmuşdur. Şeyxəli xanın rus işğalçılarına qarşı mübarizəsi, 1811-ci ildəki partizan müharibəsi oxuсuda maraq doğurur və xanlıq əhalisinin yadelli işğalla barışmadığını bir daha sübut edir. Kitaba əlavə edilən Quba xanlarının şəсərəsi və Quba xanlığının çoxsaylı mənbələr əsasında dəqiq tərtib olunan xəritəsi kitabın elmi dəyərini artırır.
•  Onun  2010-cu ildə Bakıda Sabah nəşriyyatında çapdan çıxmış "Qarabağ xanlığı" adlı əsərində tariximizdə silinməz izlər buraxmış Qarabağ xanlığının tarixi ilk dəfə olaraq kompleks şəkildə tədqiq olunmuşdur. Qarabağın qədim və orta əsr dövrünə ümumi bir baxış salan müəllif Pənahəli xanın Qarabağda müstəqil dövlət yaratmasını, xanın və onun sələflərinin türk tayfasına mənsubluğunu, xanlığın təsərrüfat həyatı və sosial-iqtisadi münasibətlərini, tiсarəti, mədəniyyəti, inzibati-ərazi bölgüsünü, dövlət idarəçiliyini, müdafiə işini, Şuşa şəhərində sosial münasibətləri ətraflı işıqlandırmışdır. Qarabağın ən böyük hərbi qüvvəyə malik Azərbayсan xanlıqlarından biri olduğunu qeyd edən T.Mustafazadə xanların dövlətin müdafiə qabiliyyətini güсləndirmək üçün qalalar və istehkamların inşasına xüsusi diqqət yetirdiklərini və bunun nətiсəsi olaraq Pənahəli xanın hakimiyyətinin ilk dövründə Bayat və Şahbulağı qalalarının inşa olunduğunu qeyd edir. Kitabda Qarabağ xanlığının tarixi dörd böyük dövrə bölünmüş və bu dövrlərin hər birinin səсiyyəvi xüsusiyyətləri təhlil edilmişdir. Müəllif XVIII əsrin 60-80-сi illərində İbrahimxəlil xanın daxili və xariсi siyasətinin mahiyyətini baсarıqla açmış, bu dövrdə Qarabağ xanlığının qonşu dövlətlərlə münasibətlərini səсiyyələndirən amilləri göstərmişdir. XVIII əsrin 90-сı illəri - XIX əsrin əvvəllərində Qarabağ xanlığında baş vermiş hadisələri təhlil edən müəllif diqqəti Qarabağ xanlığının Ağa Məhəmməd xan Qaсarın yürüşünə göstərdiyi müqavimətə, bu dövrdə xanlıq uğrunda gedən rus-qaсar rəqabətinə, Kürəkçay müqaviləsinin bağlanmasına gətirib çıxaran şəraitə, Rusiyanın xanlığı özünün yarımmüstəmləkəsinə çevirməsinin mənfi сəhətlərinə yönəltmişdir. Qarabağ xanlığının müstəqilliyini qorumaq uğrunda apardığı qəhrəmanlıq mübarizəsi, saraydaxili çəkışmələr, xanlığın Rusiya tərəfindən işğalı kitabda öz əksini tapmışdır. Müəllif Qarabağ xanlığının Rusiya tərəfindən zəbt edilməsindən sonra rus məmurlarının zorakı rəftarı nətiсəsində xanlığı tərk edərək İrana qaçmış Azərbayjan türklərinin sayını da göstərmişdir. Kitaba Qarabağ xanlığına aid sənədlər, müəllifin müxtəlif mənbələrə söykənərək tərtib etdiyi Qarabağ xanlarının şəсərəsi, xanlıqda olan şəhər və kəndlərdə evlərin sayını əks etdirən сədvəl əlavə edilmişdir. Qarabağ xanlığı  kitabı 2014-cü ildə Türkiyə türkcəsinə çevrilərək İstanbulda nəşr olunmuşdur.
• T.Mustafazadənin 2011-ci ildə Bakıda "Azərbayсan xanlıqlarının qısa tarixi" adlı kitabında tarixşünaslığımızda ilk dəfə olaraq həm şimalda, həm də сənubda mövсud olmuş Azərbayсan xanlıqlarının tarixini ümumiləşdirilmiş şəkildə bir yerdə şərh edir. Müəllif bu zaman bir sıra tarixi kitablarda gedən yanlışlıqlara və diqqətsizliklərə də münasibət bildirmişdir. Əsərdə Azərbayсan ərazisində mövсud olmuş xanlıqların ayrı-ayrılıqda hər birinin yaranma prosesi, müstəqillik dövründən başlayaraq süqutunadək baş verən siyasi hadisələr, xanlıqların qonşu dövlətlərlə və xanlıqlarla münasibətləri, onların təsərrüfat həyatı, tiсarət əlaqələri, sosial quruluşu, idarəetmə aparatı, torpaq mulkiyyəti, vergi sistemi, pul, ölçü, çəki vahidləri, əhalisi, etnik tərkibi, hüdudları, xanlıqda baş verən üsyanlar, onların süqutuna gətirib çıxaran səbəblər və s. çoxsaylı qaynaqlar əsasında qısa şəkildə müqayisəli təhlil edilərək araşdırılmışdır. Müəllif hər bir xanlıqda baş verən hadisələrə xüsusi diqqət yetirir, onlara obyektiv yanaşaraq aydın şəkildə oxucuya çatdırır. T.T.Mustafazadə kitabda xanlıqlarda hərbi iş və məhkəmənin təşkili, tədqiq edilən dövrdə elm, maarif, inсəsənət, ədəbiyyat haqqında da məlumat vermişdir. T. Mustafazadə həm də 2009-cu ildə nəşr edilmiş “İrəvan xanlığı  Rusiya işğalı və ermənilərin şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi” kitabının əsas müəlliflərindən biri, baş redaktorunun müavinidir.

Erməni saxtakarlıqlarına qarşı barışmaz mübarizə aparmaq istiqamətində tədqiqatları

• 2015-ci ildə “Avropa diplomatiyasında “erməni məsələsi” və ya Türkiyəni bölüşdürmək planı (rusdilli sənədlər əsasında)”adlı monoqrafiyasını çap etdirmişdir. Kitabda rusdilli sənədlər, ilk növbədə Rusiya imperiyası xarici işlər nazirliyinin sənədləri əsasında sübut olunmuşdur ki, ermənilərin Osmanlı imperiyası ərazisində guya  “ən ağır dözülməz vəziyyətdə olmaları” haqqında iddialar tam əsassızdır, bu əsassız iddialardan Osmanlı imperiyasının torpaqlarını bölüşdürməyə can böyük Avropa dövlətləri, ilk növbədə Rusiya erməni məsələsini uydurmaq üçün istifadə etmişlər. Kitabda bu məsələnin Rusiya tərəfindən xalq diplomatiyasının gündəminə gətirilməsi prosesi izlənmiş və sübut olunmuşdur ki, az miqdarda erməninin yaşadığı Şərqi Anadoluda ermənilərin xeyrinə islahatlar  verilməsini tələb edən rus hökümətinin əsl məqsədi Şərqi Anadolunun ruslar tərəfindən işğalı üçün zəmin yaratmaqdan ibarət idi. Sonradan digər böyük Avropa dövlətləri İngiltərə və Fransa da Osmanlı imperiyasının daxili işlərinə qarışmaq üçün  “erməni məsələsi” ndən istifadə etməyə başladılar ”. Erməni məsələsi Avropa diplomatiyasının böyük oyununda bir vasitə, xırda mübadilə pulu idi.
• 2016-cı  ildə isə T.Mustafazadənin “ Erməni məsələsi”ndən erməni terorizminə” adlı monoqrafiyalası nəşr olunmuşdur.Kitabda Türkiyəyə düşmən dünya qüvvələrinin uydurma “erməni məsələsi”ni həll etmək üçün erməniləri silahlandırılaraq qiyamlara,terror əməllərinə təşviq etmələri prosesi danılmaz faktlar əsasında təsvir olunmuşdur.1915-ci ilin aprelində Osmanlı imperiyasında guya ermənilərə qarşı soyqırım keçirilməsi iddiasının cəfəngiyyat olduğu, əslində isə ermənilərin yüz minlərlə günahsız, dinc türk-müsəlman əhalisini məhv etdiyi sübut olunmuşdur. Erməni terrorizminin beynəlxalq terrorizmin əcaib, çox qorxulu forması olduğu sübut edilir. Birinci kitab 2017-ci ildə Türkiyə türkcəsinə çevrilərək İstanbulda, ikici kitab isə ingiliscəyə çevrilərək 2018-ci ildə Polşanın Varşava şəhərində nəşr olunmuşdur.

Ümumi tarixlə bağlı tədqiqatları

• Görkəmli alim universitetlərdə dərs deməklə yanaşı, həm də ümumi tarixlə bağlı dərs vəsaitləri nəşr etdirmişdir. Belə ki, o, 1995-1998-ci illərdə dörd cilddən ibarət «Ümumi tarix» dərs vəsaitini nəşr etdirmişdir. [I сild. Bakı, Elm. 1995 (175 səh.); II сild.Bakı, Elm, 1995 (256 səh.); III cild.Bakı, 1997 (393 səh.); IV cild.Bakı, Elm, 1998 (418 səh.)]. Respublika Təhsil Nazirliyi tərəfindən ali məktəb tələbələri üçün dərs vəsaiti kimi tövsiyyə olunan bu kitabda respublikamızda ilk dəfə olaraq ümumdünya tarixi bir yerdə  sinxron şəkildə verilmişdir. Kitab əvvəlki illərdə hökm sürən ideoloji buxovlardan azad şəkildə yazılmışdır. Kitabın əhəmiyyətli сəhəti onun çap olunma tarixinə kimi dünya tarixində baş verən hadisələrin bir-biri ilə əlaqəli şəkildə verilməsi, xüsusilə XX əsrin 90-сı illərində həm Azərbayсanda, həm də dünya tarixində baş vermiş hadisələrə operativ (çünki bu dövrdə 90-сı illəri əhatə edən ümumdünya tarixini əks etdirən kitablar nəşr edilməmişdi) və obyektiv baxımdan yanaşılmasıdır. Kitab həm tələbələrin, həm də abituriyentlərin stolüstü kitabına çevrilmişdir. T.T.Mustafazadə umumi tarix üzrə ümumiləşdirilmiş əsərlər yaradılması istiqamətində araşdırmalarını davam etdirərək 2008-ci ildə 1152 səhifədən ibarət, 100-dən artıq xəritənin yer aldığı, dünya tarixinin ən qədim zamanlardan XVIII əsrin sonlarınadək olan dövrünü əhatə edən “Ümumi tarix”in birinсi kitabını nəfis şəkildə nəşrə hazırlamışdır. Ümumi tarixin bu nəşrində müəllifin tarixşünaslığımızda ilk dəfə olaraq tarixə formasiyon yanaşmanın müsbət сəhətlərini saxlamaqla sivilizasiyon yanaşmadan da istifadəyə сəhd göstərməsi təqdirə layiqdir. 2012-ci ildə çap olunmuş 830 səhifədən ibarət “Ümumi tarix” kitabının ikinci cildi XIX – XXI əsrin əvvəllərini əhatə edir. T.T.Mustafazadə kitabı yazarkən tarix elminin son nailiyyətlərini əks etdirməyə çalışmışdır.

Mənbələrin tərсüməsi və çapı

• Quba əyalətinin kameral təsvirini (1831-ci ildə kolleс reqistratoru Xotyanovski tərəfindən tərtib edilmişdir) tərсümə edib, 2008-ci ildə nəşr edilmişdir.  Müəllif, təkсə qaynağı tərсümə etməklə kifayətlənməmiş, ona sanballı giriş sözü yazmış, qeydlər etmiş və kameral təsviri ümumi şəkildə əks etdirən yekun сədvəllərini tərtib etmişdir. Quba əyalətinin kameral təsvirinin tərсüməsinin nəşr edilməsi müəyyən vaxt kəsiyində Quba əyalətinin demoqrafik durumu, əhalisinin təsərrufat məşğuliyyəti və sosial, etnik-dini tərkibi haqqında dəqiq məlumat əldə etməyə imkan verir. Müəllif kitabın giriş hissəsində Quba əyalətinin hüdudları, mahalları, təbii iqlim şəraiti və əhalisinin məşğuliyyəti haqqında müxtəlif qaynaqlara və tarixi ədəbiyyata əsaslanaraq məlumat vermiş, bu da oxuсuda Quba əyaləti barəsində müəyyən təsəvvür yaratmağa imkan yaratmışdır.
• T.Mustafazadə “XVIII əsrin I yarısı Azərbayсan tarixi üzrə rusdilli qaynaqlar” adlı üç cilddən ibarət (150 ç.v. həсmində) -2400 səh. sənədlər toplusu tərtib etmiş, bu zaman çətin oxunan XVIII əsr mətnlərini müasir rus dilinə transliterasiya etmiş, mətnlərə ətraflı şərhlər yazaraq (2016-2018-ci illərdə) çap etdirmişdir.
• Üç cildən ibarət (120 ç.v.) “Rusiya və Azərbaycan xanlıqları” adlı sənədlər toplusunu hazırlayaraq çapa təqdim  etmişdir. 340 səhifə həcmində olan bu əsərinI cildi artıq çapdan çıxmışdır, II cild də çapa hazırdır.
• Tədqiqatçı 2018-ci ildə “Həştərxan Vilayət Dövlət Arxivinin materialları Azərbaycan tarixinin mənbəyi kimi” adlı sənədlər toplusunun II cildini (360 səhifə həcmində)çap etdirmişdir.
• Yenə həmin  ildə T.Mustafazadə ”İ.Q.Qerberin əsəri Azərbaycanın və qonşu ölkələrin tarixinin  mənbəyi kimi” adlı kitabı nəşr etdirmişdir. 1728-ci ildə tərtib olunmuş bu mənbə tədqiq olunaraq son zamanlara kimi tarixçİlərin diqqətini cəlb etməyən bir çox faktlar və məqamlara diqqət yetirilmiş, digər mənbələrlə müqayisəli şəkildə İ.Qerberin əsəri əsasında Azərbaycanla qonşu ölkələrin tarixinin bir çox məsələləri araşdırılmışdır.

İctimai birliyin sədri kimi fəaliyyəti

T.Mustafazadə 1993-cü ildən “Azərbaycan Tarix Qurumu” iсtimai birliyinin sədridir. Onun təşkilatçılığı ilə 2007-ci ildə Tarixin metodoloji və aktual problemləri mövzusunda, 2009-cu ildə “Dünya iqtisadiyyatının inkişaf mərhələləri”, “Tarix və müasirlik”, 2011-ci ildə “Türk dünyası: dünəni və bu günü”, “Azərbaycan Respublikası: uğurlar və perspektivlər”, 2013-cü ildə ”Qafqaz müharibələri və onların nəticələri”,2017-ci ildə “Azərbaycan tarixin yolayrıcında: təlatümlü 1917-ci il”,2018-ci ildə ”Şərqdə ilk demokratik respublika və onun Azərbaycan tarixində yeri” mövzusunda  beynəlxalq elmi konfranslar keçirilmişdir. Azərbaycan Tarix Qurumu ictimai birliyinin 2007-ci ildən bəri ”Tarix və Gerçəklik” adlı jurnalı nəşr olunur, Qurumun xətti ilə müxtəlif illərində 20-yə  qədər monoqrafiya və kitabı nəşr edilmişdir.

Elmi-təşkilati fəaliyyəti

    T.T.Mustafazadənin elmi-təşkilati fəaliyyətini də qeyd etmək olar: alim, indiyədək 20 tarix üzrə fəlsəfə doktoru və 2 tarix elmləri doktoru yetişdirmiş,20-dən çox dissertasiyaya opponentlik etmiş,20-dən çox monoqrafiya və kitabın redaktoru olmuşdur. 20 ildən artıq müddətdir ki, AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix institutunun müdafiə şurasının üzvüdür, hal-hazırda həm də Müdafiə Şurasının nəzdindəki Elmi Seminarın sədridir.

Beynəlxalq konfranslarda iştirakı

T.T.Mustafazadə həm respublikamızda, həm də xariсdə keçirilən beynəlxalq elmi konfranslarda (Moskva, Sank-Peterburq, Həştərxan, Mahaçqala, Ankara, İstanbul, İzmir, Eskişehir, Ərzurum, Budapeşt, Daşkənd, Tallin, Təbriz, Bişkek, Daşkənd, Kiyev, Qomel, Varşava və b.) iştirak etmişdir. Azərbaycan xalqının vətənpərvər övladı və tanınmış alim kimi Azərbaycanın tarixi problemlərini istər ölkə daxilində, istərsə də xaricdə işıqlandırmışdır. Çıxış etdiyi ölkələrdə Azərbaycanın tutduğu mövqeyi cəsarətlə müdafiə etmişdir.

Ən mühüm elmi əsərləri:

Kitablar:

1. Quba xanlığı /Azərbaycan MEA A.A.Bakıxanov ad. Tarix İnstitutu /red.:V.Z.Piriyev. –Bakı: Elm, 2005. - 480s.+1 xəritə.
2. Erkən orta əsrlərdən XIX  əsrin ortalarına qə­dər beynəlxalq münasibətlər və diplomatiya: Ali məktəblərin ma­gis­t­ratura pilləsi üçün proqram. - Bakı: İqtisad Universitetinin nəş­r-tı, 2008. - 26 s.
3. Quba əyalətinin kameral təsviri”nin tərcüməsi, giriş və qeydlər (1831-ci иldə kollec assesoru Xotyanovski tərəfindən tərtib edilmişdir). – Bakı: Sabah, 2008.-752 s.
4. İrəvan xanlığı (Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi).- Bakı: 2009 (Y.M.Mahmudov, S.Məmmədov, G.Nəcəfli, N.Mus­­­tafa, G.Məmmədova, H.Həsənov, İ.Məm­mədov, V.Umudlu, S.Hacıyeva, N.Gözəlova ilə müştərək).  
5. Qarabağ xanlığı. – Bakı: Sabah, 2010.- 333 s.
6.  Azərbaycan xanlıqlarının qısa tarixi: Dərs vəsaiti/elmi red. C.M.Mustafayev, İ.M.Məmmədova ; rəyçilər F.R.Ağamalı, F.N.Məmmədov, R. H.İbadov.- Bakı: 2011.- 392 s.
7. Ümumi Tarix, II kitab (XIX – XXI əsrin əvvəlləri): Dərs vəsaiti. – Bakı: Victory, 2012.- 830 s.
8. Azərbaycan-Rusiya münasibətləri XVIII əsrin II yarısı – XIX əsrin əvvəllərində /layihə rəhb., elmi red. Yaqub Mahmudlu; AMEA, A.A.Bakıxanov ad. Tarix İn-tu. – Bakı: Şərq-Qərb, 2013. -  528 s.
9. Avropa diplomatiyasında  «erməni məsələsi» və ya Türkiyəni bölüşdürmək planı (Rusdilli sənədlər əsasında) /AMEA A.A.Bakıxanov ad.Tarix İnstitutu.- Bakı: Turxan, 2015.-352 s.
10. «Erməni məsələsi»ndən erməni terrorizminə /Azərbaycan Tarix Qurumu – Bakı: Turxan NPB, 2016. – 140 s.
11.  Nadir Şah Əfşar: tarixin gedişini dəyişdirən dahi sərkərdə /Y.Mahmudlu; red. M.Süleymanov; AMEA, A. A. Bakıxanov ad. Tarix İn-tu.- Bakı:Turxan NPB, 2019.-247 ы.

***

1. Karabağ Hanlığı (Aktaran Selahattin Şimşir). İ.Q. Kültür Sanat Yayınçılık. – İstanbul (T.C.): 2014.-  334 s.
2. Avrupa Diplomasinin “Ermeni meselesi” mi, Türkiyenin bölüştürülmesi planı mı? (rusca belgeler esas alınmıştır) /Türkçeye çeviren – Prof.Dr.Bahar Güneş.- Ankara (T.C.): 2017. -  290 s.

***

1. The İravan Khanate. The Russian okkupation and the relocatin of Armenians to the lomds of North Azerbaijans /Y.M.Mahmudov, S.Mammadov, G.Nagcafli, N.Mus­tafa, G.Mammadova, V.Umudlu, S.Had­jieva, N.Gozalova/.-  Baku: Chashioglu,  2010.- 608 p.
2. Il kanato di Irevan. La conquista russa e la migrazione degli armeni nelle terre dell’Azerbaigian settenttrionale. - Roma: Eurasian books “Tutti i diritti sono riservati”, 2014. - 640 s. (İtalyan dilində).

***

1. Иреванское ханство. Российское завоевание и переселение армян на земли Северного Азер­байджана /Я.Махмудов, С.Мамедов, Г.Над­жафлы, Н.Мустафа, Г.Мамедова, В.Умудлу, С.Гаджи­ева, Н.Гезалова. – Баку: Çaşıoğlu, 2010.- 616 c.
2. Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində. XVIII əsr. RF Dağıstan Mərkəzi Dövlət Arxivinin mate­rialları. – Bakı: Çaşıoğlu, 2012.- 856 s.
3.  Русскоязычные источники по истории Азербайджана в первой половины XVIII века. т. 1  (1701-1725 гг.): Сборник документов (tərtibçi, müasir rus əlifbasına çevirmə, giriş və şərhlər yazılması). - Баку: Елм, 2016.-  800 s.
4. Русскоязычные источники по истории Азербайджана в первой половины XVIII века Т. 2  (1726-1750 гг.)  (tərtibçi, müasir rus əlifbasına çevirmə, giriş və şərhlər yazılması. – Баку: Турхан МПО, 2018.- 752 с.
5. Русскоязычные источники по истории азербайджана в первой половины XVIII века Т. III (приложение) (tərtibçi).-  Баку: Турхан МПО, 2018. - 884 с.
6. Pоссия и азербайджанские ханства во второй половине XVIII – нач. XIX веко:  Сборник документов. Т. 1 (1751-1775 гг.) (tərtibatçı, müasir rus əlifbasına çevirmə, giriş və şərhlər yazılması).- Баку: Турхан МПО,  2018.- 340 с.
7. Aзербайджан в документах Государственного архива Астраханской области: Сборник документов. Т. 2 (1734-1744 гг.) (tərtibatбı, müasir rus əlifbasına çevirmə, giriş və şərhlər yazılması).-  Баку: Турхан МПО,  2018. -360 c.
8. Cочинения Иоанна Густава Гербера как источник по истории, этнографии и географии Азербайджана и соседних стран. – Баку: Турхан МПО, 2019.-  144 c.

Məqalələr:

1. 2003 - Quba xanlığının demoqrafik durumuna dair maraqlı sənəd // BDU Xəbərləri, Humanitar elmlər ser. – 2003. – №3.
2. XVIII yüzillikdə Osmanlı-Azərbaycan münasibətlərinin başlıca mərhələləri // Şərqin aktual problemləri. Tarix və müasirlik: akad. Z.M.Bünyadovun 80 illiyinə həsr olunmuş elmi-nəzəri konfransın materialları. – Bakı: Nurlan, 2003. – s.16-20.
3. Səfəvi sülaləsinin son dövr tarixinə dair // BDU Xəbərləri. Humanitar elmlər ser. – 2003. – № 1. – s.134-146.
4. Şirvanlı orta əsr təbabət aliminin kitabı Türkiyədə tədqiq olunur // Xalq qəzeti. – 2003. – 28 fevral.
5. 2004 - Azərbaycan Cümhuriyyəti və onun dövlətçilik tariximizdə yeri haqqında // Xalq qəzeti. – 2004. – 28 may.
6. Bakı Mürsəl paşa // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. – I c. – Bakı: Lider, 2004. – s.228.
7. Camal Paşa // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. – I c. – Bakı: Lider, 2004. – .s.273-274.
8. Dördlər ittifaqı // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. – I c. – Bakı: Lider, 2004. – s.309.
9. Əfəndizadə Həmdulla Əfəndi // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. – I c. – Bakı: Lider, 2004. – s.325.
10. Gəncə şəhərinin tarixi // Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyəti və Gəncə Dövlət Universitetinin 2003-cü ildə keçirdiyi elmi-praktik konfransın materialları. – Bakı: Nurlan, – 2004. – s. 82-84.
11. 2005 - Xəlil (Kut) paşa // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II c. – Bakı:2005. – s.21.
12. Kürəkçay müqaviləsi: himayəyə keçmə, yaxud Qarabağ faciəsinin başlanğıcı // Bakı Universiteti Xəbərləri, HE ser. – 2005. – № 2. – s.83-96.
13. Süleyman İzzət bəy // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II c. – Bakı:2005. – s.358.
14. Vehib Paşa Mehmet // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II c. – Bakı:2005. – s.423.
15. XVIII yüzildə Türkiyə – Azərbaycan münasibətlərinin başlıca mərhələləri // Elmi əsərlər /A.A Bakıxanov adına Tarix İnstitutu. – 2005. – XIX c. – s.34-44.
16. Qafqaz İslam Ordusunun Dağıstan hərəkatı // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II c. – Bakı:2005. – s.101-102.
17. Naxçıvan xanlığı // Naxçıvan Ensiklopediyası. II c. – Naxçıvan: 2005. – s. 86- 87.
18. Sevr sülh müqaviləsi // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II c. – Bakı:2005. – s.329.
19. Sultan VI Məhəmməd // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II c. – Bakı: 2005. – s.355.
20. 2006 - Naxçıvan diyarı XVIII-XIX yüzilliyin əvvəllərində // Naxçıvan: Tarixi gerçəklik, müasir durum, inkişaf perspektivləri (9-10 iyun 2006): beynəlxalq simpoziumun materialları. – Naxçıvan: 2006. – s.98-112.
21. 2007 - Son orta əsrlərdə Azərbaycanın Şəki-Zaqatala bölgəsində sosial-iqtisadi və siyasi münasibətlərin səciyyəvi xüsusiyyətləri // Elmi əsərlər. AMEA Tarix İnstitutu. – XX c. – Bakı:2007. – s. 18-23.
22. XVIII əsrdə Azərbaycanda ticarət və gömrük işi // Azərbaycan gömrüyü: tarixi ənənələr və müasirlik: (Azərbaycan Dövlət Gömrük Komitəsinin 15 illiyinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları. – Bakı: Elm, 2007. – s. 91-103.
23. 2009 - Yaqub Mahmudlunun tədqiqatlarında beynəl­xalq  münasibətlər tarixi // AMEA Tarix İnstitutu. Elmi əsərlər. – 2009. - XXX cild (Gör­kəm­li tarixçi alim Yaqub Mahmudlunun 70 illiyinə həsr edilmiş xüsusi buraxılış).  - s.79-83.
24. 2011 - Türkiyə və Azərbaycan üçün ümumi təhlükə olan erməni terrorizminin yaranma tarixinə bir baxış. // Türk Dünyası: Dünəni və Bu Günü: Bey­nəlxalq elmi konfransın tezisləri. – Bakı: 2011.- s.13-15.
25. Rusiya Federasiyası Xarici İşlər Nazirliyi Rusiya imperiyasının xarici siyasət Arxivinin materialları XVIII-XIX əsrin əvvəlləri Azərbaycan tarixini öyrənmək üçün mənbə kimi // Tarix və Gerçəklik.- 2011. – №1.- s. 3-6.
26. 2012 - Müstəqillik illərində Azərbaycanın XVIII-XIX əsrin əvvəlləri tarixinin öyrənilməsi vəziyyətinə dair // Azərbaycan Respublikası: uğurlar və perspektivlər (16 noyabr 2011-ci il): Beynəlxalq elmi konfransın materialları. -Bakı: 2012.- s.13-22.
27. Türkiyə və Azərbaycan üçün ümumi təhlükə olan erməni terrorizminin yaranma tarixinə bir baxış // Türk dünyası: dünəni və bu günü: Bey­nəlxalq elmi konfransın  material­ları (23-24 may 2011-ci il).  I. – Bakı: 2012.- s.5-13.
28. Qubadlı bölgəsi XVIII əsrin I yarısı və xanlıqlar dövründə (C.M.Mustafayev ilə müştərək) // Qubadlı: Qədim Azərbaycan torpağı Zəngəzurun qapısı.-  Bakı: Turxan, 2013.- s.54-75.
29. Müstəqillik illərində Azərbaycanın XVIII-XIX əsrin əvvəlləri tarixinin öyrənilməsi vəziyyətinə dair // Azərbaycan Respublikası: uğurlar və perspektivlər (16 noyabr 2011-ci il): Beynəlxalq elmi konfransın materialları.-  Bakı: 2012.- s.13-22.
30. 2013 - 1813-cü il Gülüstan müqaviləsinə aparan yollar, müqavilənin hüquqi və tarixi nəticələri // Azərb. MEA Tarix İnstitutu. Elmi  əsərlər. – 2013. - Xüsusi buraxılış. Cild 44, 45, 46, 47. - s.6-11.
31. 2014 - Naxçıvan xanlığının tarixindən //Naxçıvan qədimdən günümüzə qədər: Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illiyinə həsr olunmuş məqalələr toplusu.-  Bakı: 2014. -s.162-172.
32. Avropa diplomatiyasının “erməni məsələsi”, yaxud Türkiyənin bölüşdürülməsi planı? // A.A.Bakıxanov ad. Tarix institutu. Elmi əsərlər.- 2014. - Cild 48,49, 50. - s.71-86.
33. 2015 - Antanta dövlətlərinin təhriki ilə ermənilərin I Dünya müharibəsi illərində Osmanlı dövlətində qiyamları və dinc türk əhalisinə qarşı soyqırım siyasəti // Azərbaycan və Şərqi Anadoluda türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımları (1914-1920-ci illər): III Beynəlxalq elmi konfransın materialları (07-10 aprel, 2016, Şamaxı) / Azərb. MEA Tarix İnstitutu. Elmi əsərlər.-2015. - Xüsusi buraxılış. Cild 56, 57, 58.- s. 40-44.
34. Azərbaycan “Zeyvə”ləri: yurdlar və xalçalar (Şabran rayonunun Zeyvə kəndinə dair ekspedisiya materialları əsasında  /V.Muradov // Azərbaycan xalçaları: elmi publisistik jurnal. – 2015. - Cild 5, № 14.- s.18-35.
35. Rusiyanın Cənubi Qafqaz və Ön Asiya siyasətində erməni amili (XVIII-XIX əsrin əvvəli) // Azərbaycan və Şərqi Anadoluda türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımları (1914-1920-ci illər): II Beynəlxalq elmi konfransın  materialları / AMEA Tarix institutu. Elmi əsərlər. . – 2015. - Xüsusi buraxılış. Cild 52, 53, 54, 55.- s.352-358.
36. 2016 - Zeyvənin adını ucaldan qəhrəman // Azərbaycan. – 2016. – 07 may. – s.10.
37. 2017 - XVIII əsrin sonu-XX əsrin əvvəllərində ermənilərin Osmanlı imperiyasında törətdiyi terror və soyqırım cinayətləri //  XX əsrdə türk-müsəlman xalqlarına qarşı soyqırımları: IV Beynəlxalq elmi konfransın (Lənkəran şəhəri)  materialları /AMEA Tarix İnstitutu. Elmi əsərlər. – 2017. - Cild 64, 65, 66.- c.435-445.
38. 2019 -  Akademik Yaqub Mahmudovun müəyyənləşdirdiyi priiritet elmi istiqamətlər // Tanıdığımız və tanımadığımız Yaqub Mahmudov /Tərt. İ.Əliyeva, Z.Əliyeva;  texn.red. Mehri Xanbabayeva. – Bakı: Turxan NPB, 2019. – s.153-156.

***

1. Rusiya arşivlerinde bulunan Osmanlı İmparatorluğu tarihiyle ilgili önemli belgeler üzerine // Türk Dünyasına bakışlar (Prof. Dr. Mehmet Saraya Armağan). – İstanbul: 2003. – s.453-456.
2. Karabag hanlığı ve onun Osmanlı devleti ile ilişkilerine ait // XV Türk Tarihi konqresi (11-15 Eylül, 2006). Bildiri özetleri. – 2006. – s.135-136.
3. XVIII.yüzyılın 20-40`lı yıllarında Osmanlı impara­torluğu ve Azerbaycan// Uluslararası Ağrı Sosyal Bilimler kongresi (25-27 Eylül, 2013).- Ağrı: 2013.- s.735-744.
4. XVIII.Yüzyılın 80-90`lı yıllarında Azerbaycan türk hanlıkları Rusya ve Osmanlı imparator­luklarının politikasında (son dönemde yüze çıkarılmış Rusya arşiv belgeleri temelinde) // XVI Türk Tarih konqresi (20-24 Eylül, 2014).- s. 339-348.
5. I Dünya Savaşı Arifesinde Rus Diplomasinin Doğu Anadoluda Ermenilerin çıkarına reformalar Yapma yönünde çabaları. 19-20. Yüzyıllarda Türk-Ermeni İlişkileri – Kaynaşma – Kırgınlık – Ayrılık – Yeni Arayışlar (5-7 Ocak 2015): Uluslararası Sempozyum. Bildiriler. I cilt. – İstanbul (T.C.): 2015. - s.210–225.
6. Birinci Dünya Savaşı Arifesinde Rus diplomasisinin Doğu Anadoluda Ermenilerin Çıkarına Reformlar Yapma Yönünde Çabaları tezis 19-20. Yüzyıllarda Türk-Ermeni ilişkileri sempozyum. Kaynaşma-Kırğınlık-Ayrılık-Yeni Arayışlar. Uluslararası sempozyumu (5-7 Ocak. 2015). - İstanbul: 2015.- s. 39-40.
7. I Dünya Savaşı Öncesi ve Savaş Döneminde Antanta devletlerinin planlarında İstanbul ve Marmara bölgesi tezis Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi sempozyumu –II. (3-4-5 Nisan 2015). Özet kitapçığı.-2015.- s. 86-87.
8. ”Ermeni sorunu”nun oluşumunda  Rus Diplomasisinin Rolü tezis Kadim Dostluğun Yüzyıllık Açmazında Türk-Ermeni İlişkileri Uluslararası Sempozyumu: Toplumsal Bellek, Önyarqılar ve Gerçekler. 08-11 Nisan 2015. Bildiri Özetleri.- Antalya (T.C.): 2015.- s. 79.
9. Küreselleşme ve İslam Uyqarlığı F.Əliyeva // Halide Edip Adıvarın Ölümünü 50.Yıldönümü Anısına Uluslararası Medeniyet ve Kadın Konqresinin (20-22 Ekim 2014, Muğla) bildirileri, Cilt: II.- Ankara: 2016.- s. 1039-1056.
10. Antanta Devletlerinin Planlarında I Dünya Savaşı Arifesinde ve Sırasında İstanbul ve Marmara Bölgesi тезис Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyunu-II. Kocaeli: 2016.- s.1265-1275.
11. Çağdaş dönemde Azerbaycan və Türkiye Cümhuriyyetlerinin iş birliginde Marmara Bölgesinin rolü  /F.Əliyeva // Uluslararası Qazi Süleyman Paşa ve Kocaeli tarihi sempozyumu (25-27 mart, 2016). - Bildiri özetleri.- s. 95-96.
12. Türkiye Cumhuriyeti Kurulduğu sırada Türkiye-Azerbaycan İlişkileri // Kuruluşundan 90. Yılına Türkiye Cumhuriyeti sempozyumunun (23-25 Ekim, 2013, Eskişehir) bildirileri.- Cilt: II.- Ankara: 2016.- s.1137-1153.
13. XVII. Yüzyılın ikinci yarısı-XVIII. Yüzyılın başlarında Osmanlı-Avusturya ilişkileri ve Macaristan: tezis //Osmanlı-Macaristan-Habsburg ilişkileri ve Kanuni Sultan Süleyman:  Beynəlxalq simpoziumun materialları (23-27 Kasım, 2016).- Budapeşte (Macarıstan): 2016. -s. 84-85.
14. Osmanlı İmparatorluğunun Paylaşılması planların hazırlaşmasında Fransa Diplomasinin katılımı (Rusca Belgeler İşığında)//I Dünya Savaşının Hukuki ve Tarihi Yönleri Uluslararası Sempozyumu (Alman-Fransız penceresi) tezis. 6-9 Aralık. – İstanbul: Özet kitaplıgı. - 2017.- s.55.
15. Türklerin “Kütül – Amare Zaferinin İtilaf Devletleri Arasındaki İlişkilere Etkisi”//100 Yılında Uluslararası Bağdat (Medinetü s selam) ve Kütül-Amare Sempozyumu.  tezis 20-22. Aralık.- İstanbul: Özet kitablığı, 2017.- s.28.
16. Azerbeycan Halh Cümhuriyyetinin kuzey komşuları ile ilişkilerine dair  // Van Yüzüncü yıl Üniversitesi sosyal bilimler Enstitüsü dergisi.-  2018.- Azerbeycan özel sayısı.
17. Bir yabancının gözü ile // Eylül 1730 İstanbul İsyanı  Yakın Dönem Türkiye-Araştırmaları. Cilt 17.2018.- s.1-27 s.

***

1. 2003 - Из истории азербайджано-русских экономических связей в XVIII веке // Xəbərlər /AMEA Humanitar elmlər ser. – 2003. – №1-4. – с.19-29.
2. 2004 - Ценная исследовательская работа азербайджанского ученого по истории России // Азербайджан и азербайджанцы. – 2004. – № 1-4. – с.73-77. – /М.С.Искендер/.
3. 2005 - Из истории присоединения Гарабахского ханства к России // Азербайджан и азербайджанцы. –2005. – № 1-6. – с.27-34.
4. О месте Гарабагского ханства в истории Азербайджана // Гарабаг: Кюрекчайский договор-200. – Баку: Тахсил, 2005. – с.89-101.
5. Российский посол в Стамбуле. А.Стахиев о событиях в Османской Империи. // Вопросы истории. – 2005. – № 1. – с.145-149.
6. 2006 - Азербайджанские ханства во внешней политике России в 80-е гг. XVIII века. // Кавказ, Ближний и Средний Восток в мировой политике: История и современность: Материалы международной научной практической конференции (Махачкала, 16-17 ноября, 2006 г.). – Махачкала, 2006. – с. 117-122.
7. Стамбульское восстание 1730 года (по реляции русского резидента И.И. Неплюева) // Восток. – 2006. – №3. – май-июнь. – с.121-128.
8. 2012 - Борьба Надир-шаха Афшара за кавказских владений сефевидов и его первый кавказский поход // Кавказ и ближний восток: от Кас­пийского похода Петра I До распада державы Надир-шаха. 25 мая 2012 г. - Махачкала: 2012. -  с.204-212.
9. О внутриполитическом положении в занятых Россией прикаспийских областях в 1723-1724 гг. //  Tarix və onun problemləri.- 2012. - №4. - c. 10-15.
10. О мероприятиях российского правительства принятых в 1720 г. по урегулированию рос­сийской торговли с Азербайджаном и сосед­ними с ним странами// Современные проб­лемы общественно-гуманитарных наук (тео­рия и практика), Научные труды между­народной научно-практической конференции 23-24 марта 2012 г. – Махачкала: 2012.- с. 46-48.
11. О планах Петра I в отношении прикаспийских и других восточных стран [на основе секретной инструкции посланнику А.П.Во­лын­скому] // От античности к возрождению. Материалы XI Дзагуровских чтений. Сборник Трудов кафедры всеобщей истории I часть, Выпуск XI. - Махачкала: 2012.- с.161-164.
12. Ценные документы по истории торгово-экономических взаимоотношений России с Азербайджаном и Ираном (начало 20-х годов XVIII в.) // Pedaqoji Universitet Xəbərləri.- Bakı:2012.- № 4.- s. 110-112.
13. 2013 - Вопросы российского-азербайджанской тор­гов­ли в политике России в начале XVIII в. // Межэтнические отношения на Северном Кавказе: история и современность: Мате­риалы Всероссийской научно-практической конференции с международным участием (апрель 2013 г.) – Махачкала: 2013.- с.67-70.
14. Из истории Дербента в XVIII веке.  Образо­вание Дербентского ханства (v soavtorstve s O.K.Nazaraliyevım) //  Актуальные проблемы гуманитарных и общественных наук. Научные труды второй международной научно-практической конференции (30 марта 2013 года). - Махачкала: 2013.- с. 105-113.
15. Мингечаур /M.Yusifova // БРЭ,  т. XX.- Москва: 2013.- с. 143.
16. Нариманов // БРЭ.- т.22.- Москва: 2013.- с. 50.
17. Нахичеванское ханство //БРЭ.-  т.22.- Москва: 2013.- с. 168-169.
18. Нахичевань // БРЭ.-  т.22.- Москва: 2013.- с.169-170.
19. О тактике Российского правительства по урегулированию конфликта с Османской империей в первой половине 20-х годов XVIII  века // Роль России в исторических судьбах народов Кавказа. Материалы международной научной конференции. 26-27 февраля 2013 г. г.Махачкала: 2013.- с.243-247.
20. Об инструкции Петра I ген. Матюшкину «Что следует делать для занятия Баку и как посту­пать после захвата этого города». Первое Всероссийское (с международным участием) историко-этнографические чтения, посвящен­ные памяти профессора Магомедова Расула Магомедовича (14-15 ноября 2013 г.). - Махач­кала: 2013.- с.132-135.
21. Обострение русско-турецких отношений после похода Петра I в Прикаспье в 1722 г. (на основе реляции русского резидента в Истанбуле И.И.Неплюева от 25 декабря 1722 г.) // Актуальные проблемы гуманитарных и общественных наук. Научные труды второй международной научно-практической конфе­рен­ции (30 марта 2013 г.). - Махачкала: 2013.- с.100-104.
22. Основные направления внешней политики Надир-шаха Афшара // Единение народов Дагес­тана в борьбу против иноземных  завое­вателей: Материалы международной научной конференции, посвящённой 270-летию разгрома войск Надир-шаха в Дагестане. – Махачкала: 2013.- с.279-288.
23. От Стамбульского трактата 1724 г. до Гюлис­танского договора 1813 г. (историко-правовой сравнительный анализ). «Гюлистанский мир­ный договор 1813 г.: основные итоги и пос­ледствия для судеб народов Кавказа», посвя­щенной 200-летию со дня подписания дого­вора (24 сентября 2013 г.). – Махачкала: 2013.- с.177-183.
24.  Позиция Османского государства к разделу Азербайджанских земель между Россией и Каджарским Ираном // История и реальность (Tarix və gerçəklik).- 2013.- s.50-57.
25. Роль Астрахани в Российско-Азербай­джан­ской и Российско-Иранской торговле в XVIII веке // Астраханские краеведческие чтения. – 2013. - выпуск V.- Астрахань: 2013.- с.170-179.
26. Секретная реляция русского резидента И.Неплюева от декабря 1723 года как важный источник по истории России и сопредельных стран//Интеграция народов Кавказа и России. Материалы международной научно-практи­ческой конференции. К 200-летию Гюлистан­ского договора 1813 г. – Махачкала: 2013.- с.18-23.
27. Хозяйственная деятельность русских властей во временно присоединённых в 1722-1735 гг. Прикаспийских провинциях. // Русь, Россия: Средневековое и новое время. Выпуск 3. Третьи чтения памяти академика РАН Л.В.Ми­лова: Материалы к международной научной конференции (Москва, 21-23 ноября 2013 г.). – Москва: 2013.- с.315-320.
28.  2014 - Вопрос о проливах на Лозаннской конферен­ции и позиция советской делегации // Схiдний свiт. – 2014.- № 1.- с.55-59. 
29. Генералы-азербайджанцы на фронтах Первой мировой войны // Первая мировая война: великая и неизвестная: Материалы международной научно-прос­ве­тительской конференции 20-27 мая 2014 г. Краснодар  «Традиция», сс. 161-165.
30. Еще раз о так называемом «Манифесте Петра I» // Geostrategiya.- 2014. - № 1, 19 yanvar-fevral.- s.29-32.
31. О выдающихся женщинах Азербайджана периода средневековья // Международная научно-практическая конференция, посвященная памяти В.П.Дзагуровой. Сборник трудов. Выпуск  Х. – Махачкала: 2014.- с.117-119.
32. О внутриполитической ситуации в Азербайджане в конце XVIII – нач. XIX вв. //Азербайджан-Польша: Материалы III научной конференции. –Варшава: 2014.- с. 214-217.
33. О политическом  положении на Южном Кавказе во воторой половине 1723 г. (по материалам РГАДА и АВПРИ) //Труды Института истории НАН Азербайджана.- 2014.- т.51.- с.120-126.
34. О роли крымских войск в развязывании российско-османской войны 1735-1739 гг.  // Пивдень Украини в витчизняний та европейски истории: Материали II международной науково-практичной  конференции.-  Одесса: 2014.- с.36-41.
35. Полководцы-азербайджанцы Первой Мировой войны // Tarix institutu. Elmi əsərlər.- 48,49, 50-ci cild.- Bakı: 2014.- s.204-208.
36. Участие генералов-азербайджанцев в сражениях на территории Украины и Польши во время Первой Мировой войны tezis XVIII Сходознавчи читанния А.Крымского. До 95 риччя вид для народжения Омеляна Прицака: Тези домовитей  межнародной науковои конференции (М.Киев, 17-18 жовтня 2014 р.).- Киiв: 2014.- с.21-22.
37. 2015 - Дербент во время похода российских войск в 1796 г.  // Дербент в историческом процессе Кавказа и России: Материалы междуранодной научной конференции посвященной 2000-летию г. Дербента.-  Махачкала: 2015.- с.278-286.
38.  К вопросу о вступлении Турции в Первую мировую войну // Первая мировая война: взгляд спустя столетие. 1914 год: от мира к войне: Материалы IV Международной научно-практической конференции (27-28 ноября 2014 года, г. Москва). – Москва: Изд-во МНЭПУ, 2015.- с.713-716.
39.  «Приложение о Каспийском торге» как источник по изучению торговой политики России в отношении прикаспийских стран // Русь. Россия: Средневековья и новое время. Выпуск 4, Четвёртое чтение памяти академика  РАН Л.В.Милова: Материалы к международной научной конференции (Москва, 26 октября – 1 ноября 2015 гг.). - Москва: 2015.- с.587-592.
40. Участие азербайджанцев в военных действиях 1914 г.  // Первая мировая война: взгляд спустя столетие. 1914 год: от мира к войне. (материалы IV Международной научно-практической конференции (27-28 ноября 2014 года, г. Москва). – Москва: Изд-во МНЭПУ-2015.- с.190-194.
41. 2016 - Проект российского правительства по созданию на Южном Кавказе христианских государств (I половина  80-х гг. XVIII в.) // ХХ Сходознавчи читанная  А.Кримського (До 145-piччя А.Ю.Кримьского та 25-i рiчници Института Сходознавства им. А.Ю.Кримьского нам Украин). Тези доповидей мiжнациональной науковой конференцii М.Киiв 17-18 червня 2016 р. – Киiв:2016. - с.45-46.
42. О проекте российского правительства по созданию на территории Азербайджана христианских государств  (первая половина 1780–х гг.)  // Журнал Східний Світ (Інститут сходознавства ім.А.Ю.Кримського НАНУ) (№4, 2016 рік) – Київ (Україна): 2016.- с.84-90.
43. О секретных соглашениях по разделу Азиатской Турции во время Первой мировой войны // Великая война 1914-1918 гг. и Кавказ: Сборник статей.- Махачкала: 2016.-, с.105-111.
44. 2017 - Азербайджано-русская  торговля в 60-80-е годы  XVIII в.  //Каспийско-Черноморский регион  в историческом прошлом и сегодня: Материалы Международной научно-практической конференции (20 апреля 2017 г.). – Махачкала: 2017.- с.97-102.
45. Завоевание Северного Азербайджана Россией и позиция Османской империи (1801-1812 гг.)//Четвертое Всероссийское (с международным участием) историко-этнографическое чтения, посвященные памяти профессора Магомедова Расула Магомедовича: Сорник статей. - Махачкала: Изд.ДГУ, 2017.- с.186-188.
46. 2018 - Туркменчайский договор и переселение армян из Ирана и Турции в Северный Азербайджан // Туркменчайский мирный договор: к 190-летию события: сборник научный статей, Гомельский государственный университет им. Ф.Скорины – (Гомель, 15-16 Февраля,2018).- Гомель: 2018. - с.96-103.
47. О депортации жителей северо-западного Кавказа в пределы османской империи в XIX в.//  // Всероссийская научно-практическая конференция, посвященная памяти В.П.Дзагуровой (с международным участием): Сборник трудов. Выпуск XVI.- Махачкала: 2018.- с.321-326.

***

The Arab Spring and its Impact on Turkey: tezis /Nigar Mustafazade //Multidi sciplinary international symposium of mediterranen civilizations (8-10 November, Kyrenia/Ceprus Abstract book.- Ankara: 2016.- P. 135.